Waarom nemen mensen geen verantwoordelijkheid?

Vaak hoor ik leidinggevenden deze vraag stellen, regelmatig met een ondertoon van verbazing en irritatie. Het antwoord is simpel en op iedereen van toepassing. Ook op de leidinggevende die de vraag stelt. En op de rest van de wereld. En dus ook op mij. Ik heb mijzelf altijd gezien als een verantwoordelijk persoon. Iemand die afspraken nakomt, voor anderen zorgt, deadlines haalt en nooit te laat is. Maar ben ik daarmee een verantwoordelijk persoon? In de zin van: neem ik altijd 100% verantwoordelijkheid voor mijn gedrag en de effecten daarvan?

Responsibility Process

Ik maakte kennis met het gedachtegoed van het Responsibility Process en moest al snel erkennen: ook ik duik regelmatig ‘below the line’. Waarbij ik iemand anders de schuld geef: ik heb geen input van jou ontvangen. Of mijn tekortkoming toeschrijf aan de omstandigheden: dat is nou eenmaal de cultuur hier.

Dit doen wij allemaal, meestal onbewust, als ons brein een probleem ervaart. Het Responsibility Process geeft aan hoe wij mentaal dealen met problemen, klein en groot. In het proces zijn er zes stappen ‘onder de streep’, de zogenaamde mentale posities die we allemaal doorlopen als het niet gaat zoals wij willen. Er is slechts één positie boven de streep: 100% eigenaarschap nemen. Dikke kans dus dat mensen niet meteen verantwoordelijkheid nemen als er iets misgaat.

De ander doet het niet

Verwijt jij een ander dat hij geen verantwoordelijkheid neemt? Ook dan zit je zelf in één van de posities waarbij je geen 100% eigenaarschap toont: namelijk Lay Blame. Het is volkomen menselijk om dit te doen. We zijn daarmee niet fout of arrogant. Het punt is alleen, je lost het probleem er niet mee op.

Vaak proberen we anderen verantwoordelijkheid te laten nemen door regels, controle en dwang: ik wil dat jij verantwoordelijkheid neemt! Dit werkt misschien even, op de korte termijn. Maar voor je het weet, zit je weer in de Lay Blame-positie omdat iemand uiteindelijk toch niet doet wat jij wilt.

Begin bij jezelf

Wat dan wel? Begin bij jezelf! Verdiep je in het Responsibility Process en pas het dagelijks toe op de situaties die jij als een probleem ervaart. Zie het als een spel waarbij je jezelf uitdaagt om steeds sneller te ontdekken in welke mentale positie jij zit.

Kennis van dit proces en het dagelijks bewust toepassen in de praktijk, zorgt ervoor dat ik vaker en sneller naar de bovenste positie ga. Waarbij het niet uitmaakt wie of wat de aanleiding was van het probleem. Dit gaat niet altijd makkelijk en zeker niet vanzelf, maar het levert zoveel op: een gevoel van keuzevrijheid voor mijn eigen mindset en gedrag, ongeacht de situatie.

Als ik blijf hangen in gedachten als ‘ja maar dat komt omdat…’, voel ik geen energie en verandert er niets. Alleen al door mezelf de vraag te stellen ‘wat wil en kan ík aan deze situatie doen’, ervaar ik mogelijkheden en beweging in de situatie die ik wil veranderen.

Doe het samen

Na jouw eigen experimenten in de praktijk, kun je dit gedachtegoed delen met anderen, bv. met jouw teamleden of je eigen partner. Doe dit vooral níet met de boodschap ‘ik wil dat jij dit gaat begrijpen en toepassen’, maar vertel het als een positieve ervaring vanuit jezelf. Grote kans dat je zo een snaar raakt bij de ander. Vervolgens kun je met elkaar afspreken om elkaar scherp te houden of samen te werken vanuit het Responsibility Process.

Workshop 100% Eigenaarschap

Ik heb er voor gekozen om workshops te geven om op die manier de kracht van het Responsibility Process te delen. Dit heeft al veel mooie ervaringen en effecten opgeleverd, bij mijzelf en bij de deelnemers. Eén van de reacties van een manager die na de workshop met haar eigen team leidinggevenden aan de slag is gegaan:

Ik heb gisterochtend een vervolgsessie van 2 uur gedaan op het Responsibility Process met mijn team en wat was dat weer een gave sessie zeg!! Ik had aan iedereen de opdracht meegegeven om een voorbeeld uit te werken op persoonlijk vlak en een voorbeeld met een team-ervaring en dat in een free format qua uitvoering. Superleuke, herkenbare en kwetsbare zaken kwamen voorbij. En opvallend vind ik dat de leidinggevenden die dit al echt hebben doorleefd met hun team betere resultaten behalen dan degenen die dat nog niet hebben gedaan… Hoe tof is dat?!

Meer weten?

Wil je hier meer over weten? Ik hoor je graag!